Belastingfraude en belastingontduiking beperken de armslag van de lidstaten om inkomsten te genereren en hun economische beleid ten uitvoer te leggen. In tijden van begrotingsconsolidatie, wanneer vele lidstaten in hun uitgaven moeten snoeien en hun inkomsten moeten verhogen, vormen belastingfraude en –ontduiking[1] een extra complicerende factor voor het begrotingsbeleid. Volgens ramingen kan de schaduweconomie in de EU op bijna een vijfde van het bbp worden becijferd, wat al een eerste aanwijzing geeft voor de omvang van het probleem.
Figuur 1: raming van de omvang van de schaduweconomie in 2011 (% van het bbp)[2]
Daarnaast bevinden zich tientallen miljarden euro's in het buitenland, die vaak niet worden aangegeven en onbelast blijven, waardoor de nationale belastinginkomsten dalen. Gezien de orde van grootte van het probleem is het opvoeren van de strijd tegen belastingfraude en ‑ontduiking niet alleen een kwestie van inkomsten, maar ook van billijkheid. Er mag niet worden vergeten dat de overgrote meerderheid van de belastingplichtigen in de EU hun best doen om hun fiscale verplichtingen na te komen. Met name in deze moeilijke economische tijden mogen deze eerlijke belastingplichtigen niet nog eens het slachtoffer worden van extra belastingverhogingen die tot doel hebben de inkomsten die door belastingfraude en ‑ontduiking verloren zijn gegaan, te compenseren. Daarom moet de nadruk worden gelegd op het aanpakken van fraude en ontduiking. Deze mededeling ziet niet op zwartwerk als zodanig, ofschoon deze praktijk gepaard kan gaan met de ontduiking van indirecte belastingen; de aanpak van zwartwerk is beschreven in COM(2007) 628. Als deze problemen worden aangepakt, kan dit heel wat voordelen opleveren. Uit ramingen blijkt dat alleen al de recente initiatieven gericht op vrijwillige naleving, die op een G20-initiatief gebaseerd waren, in een periode van twee jaar voor de betrokken EU-lidstaten 10 miljard euro hebben opgeleverd[3]. Door belastingfraude en –ontduiking te verminderen, kunnen de lidstaten hun belastinginkomsten verhogen, wat hen ook meer ruimte zal geven om hun belastingstelsel groeivriendelijker in te richten, zoals uiteengezet in de jaarlijkse groeianalyse 2012[4].
De afgelopen jaren zijn belastingfraude en –ontduiking een steeds grotere uitdaging geworden. De mondialisering van de economie, de technologische ontwikkelingen, de internationalisering van de fraude en de daaruit voortvloeiende onderlinge afhankelijkheid van de belastingautoriteiten van de lidstaten tonen aan waar de grenzen liggen van een louter nationale aanpak en maken duidelijk dat een gezamenlijk optreden noodzakelijk is.
Daarom heeft de Europese Raad op 2 maart 2012 de Raad en de Commissie verzocht snel concrete manieren uit te werken om belastingfraude en belastingontduiking beter te bestrijden, ook in relatie tot derde landen, en uiterlijk in juni 2012 verslag uit te brengen. In april heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen waarin ook wordt benadrukt dat er op dit gebied dringend actie moet worden ondernomen.
Het is dus absoluut noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de belastingen efficiënter en effectiever worden geïnd. De problemen die door belastingfraude en -ontduiking ontstaan, moeten op drie niveaus worden aangepakt: ten eerste moet de inning van de belastingen in de afzonderlijke lidstaten worden verbeterd. Ten tweede moet de grensoverschrijdende samenwerking tussen de belastingdiensten van de lidstaten worden versterkt. Ten derde moet de EU ten aanzien van derde landen een duidelijk en samenhangend beleid voeren om haar normen op het internationale niveau te bevorderen en een gelijk speelveld te garanderen. Samenwerking op EU-niveau heeft een toegevoegde waarde op elk van deze drie gebieden.
In deze mededeling wordt uiteengezet hoe de naleving van fiscale wet- en regelgeving kan worden verbeterd en belastingfraude en –ontduiking kunnen worden verminderd door middel van een beter gebruik van het bestaande instrumentarium en de goedkeuring van hangende voorstellen van de Commissie. Voorts wordt aangegeven op welke gebieden verdere legislatieve maatregelen of coördinatie de EU en de lidstaten ten goede zouden komen. Dergelijke maatregelen moeten niet alleen gericht worden op frauduleuze activiteiten en belastingontduiking, maar ook op agressieve fiscale planning. Onder agressieve fiscale planning wordt ook verstaan dat kunstmatige handelingen worden verricht of structuren worden opgezet of dat misbruik wordt gemaakt van incongruenties tussen belastingstelsels met als resultaat dat de belastingregels van de lidstaten worden uitgehold en het verlies aan belastinginkomsten nog groter wordt.
